اهمیت روان‌شناسی در ورزش

تیم ملی فوتبال زنان انگلیس چگونه یاد گرفت برنده شود؟

“شما تنها با خواستن پیروزی، برنده نمی‌شوید”

این جمله کیت هیز، رئیس بخش روان‌شناسی زنان فدراسیون فوتبال انگلیس، ساده اما بسیار آموزنده است.

هیز از زمان انتصابش در اکتبر ۲۰۲۱، همراه با ویگمن و کادر فنی تیم ملی، تلاش کردند فرهنگ «چگونه برنده شویم» را در تیم انگلیس جا بیاندازند.

این فرهنگ که از آماده‌سازی قبل از مسابقه تا شیوه و سبک بازی این تیم را در بر می‌گیرد، نیازمند یک هدف مشترک، شناخت عمیق شخصیت بازیکنان، از جمله انگیزه و واکنش آنها به موقعیت‌های پرتنش و معیارهایشان برای موفقیت است.

او دلایل و عوامل کلیدی موفقیت تیم انگلیس در یک سال گذشته را اینگونه توضیح می‌دهد: «در ورزش رویای همه پیروزی است. اما شما برای آن نیاز به یک استراتژی واقعاً خوب و تعریف واضح وظایف و مسئولیت‌ها دارید.»

هیز برای یادگیری از تجربیات سایر ورزش‌ها، در طول هفت سال و نیم مسئولیتش، با مربیان و مدیران عملکرد تیم‌های مختلف المپیک و پارالمپیک بریتانیا صحبت کرد تا مؤثرترین راه‌های حمایت روانی از ورزشکاران را پیدا کند.

او می‌گوید: «آنچه که پیوسته باید مد نظر داشته باشیم، اهمیت فرهنگ تیمی و ایجاد محیطی است که هم به عملکرد بالای فنی کمک کند و هم باعث افزایش سلامت روانی بازیکنان شود.»

«عملکرد بالا» در حال حاضر یک اصطلاح شناخته شده در ورزش حرفه‌ای است، اما زمانی که پاول در سال ۱۹۹۸ به عنوان سرمربی تیم ملی انگلیس انتخاب شد، چندان مورد توجه نبود.

پاول زمانی تفکر حرفه‌ای را تیم زنان کرد و فرهنگ «چگونه برنده شویم» را در این تیم به وجود آورد که آنها تا پیش از آن مجبور بودند بدون اتوبوس به تمرینات و مسابقات بروند. اما حرفه‌ای‌سازی او زیربنایی شد که ۲۳ سال بعد نتیجه داد.

پاول می‌گوید: «برای ایجاد یک محیط حرفه‌ای باید اهمیت سر وقت بودن را درک کنید، تغذیه مناسب داشته باشید و از تخصص‌های مناسب مانند روانشناسی و آمادگی جسمانی استفاده کنید، حتی در صورتی که بازیکنان حرفه‌ای نباشند و مشاغل دیگری داشته باشند.»

«اینها نکات کوچکی هستند، اما به گمان من واقعاً می‌توانند طرز فکر بازیکنان و کادرفنی را تغییر دهند.»

پاول با به کارگیری یک روانشناس در تیم بزرگسالان، اولین مربی در تیم‌های ملی فوتبال انگلیس، در هر دو رده زنان و مردان شد که از نظر روانی به تیمش آن هم بصورت تخصصی کمک می‌کرد.

در حالی که تغییرات او مورد پذیرش همگان نبود و مربیان دیگر با دیده تردید به آن نگاه می‌کردند، اما پاول در تصمیم خود مصمم بود.

تصمیمی که در نهایت بخشی از یک بازنگری اساسی در مجموعه تیم‌های ملی انگلیس شد و به این ترتیب بود که تیم‌های زیر هفده و نوزده سال زنان ایجاد شد. هر دو تیم باید با ترکیب ۳-۳-۴ بازی می‌کردند تا به سبک بازی تیم بزرگسالان عادت کنند. در ضمن هر تیم یک روانشناس اختصاصی داشت تا به بازیکنان جوان‌ کمک کند.

پاول می‌گوید: «با خود فکر کردم چرا زودتر شروع نکنم؟ چرا باید صبر کنم تا بازیکنان بزرگ شوند؟ آنها که می‌خواهند در این مسیر گام بردارند و در تیم بزرگسالان بازی کنند، قطعاً با چالش‌هایی در این راه مواجه خواهند شد، پس بهتر است به آنها ابزار لازم را بدهیم تا به خودشان کمک کنند.»

این ابتکار باعث شد تا اعضای تیم فعلی زنان انگلیس، از سنین جوانی با مفهوم حمایت روانی آشنا شوند. در واقع، هر یک از یازده بازیکنی که دیدار فینال یورو ۲۰۲۲ مقابل آلمان را از ابتدا شروع کردند، مسیر طراحی شده پاول را طی کرده‌اند.

پاول می‌گوید: «به نظرم اگر چیزی بتواند حتی یک درصد هم تفاوت ایجاد کند، ارزش امتحان کردن را دارد.»

گرویس، روانشناسی که تیم زنان را در مسابقات قهرمانی اروپا در سال ۲۰۰۹ در کشور فنلاند همراهی می‌کرد، در خصوص نقش خود می‌گوید: «وقتی که بعد از شکست در یکی از بازی‌ها از اتوبوس خارج شدیم، هوپ بازیکنان را به من سپرد تا با آنها صحبت کنم و کمکشان کنم تا از آن وضعیت روحی و احساسی خارج شوند.»

«در مورد توانایی‌ها و ارزش‌هایی که داشتیم، مسائلی مانند بازیابی قدرت، مقابله با ترس و مسئولیت پذیری که ما را به هم نزدیک می‌کرد، صحبت کردیم.»

در یکی از اولین کارگاه‌های گرویس با تیم، از بازیکنان خواسته شد تا در دو فهرست، «باورهای تقویت‌کننده» و «باورهای محدودکننده»، افکار خود را در مورد هر یک از حریفان در مسابقات با دیگران به اشتراک بگذارند. این تمرین کمک بسیاری به درک بازیکنان از حریف احتمالی خود کرد.

گرویس می‌گوید: «می‌خواستم ببینم که در مورد خود و حریفانشان چه دیدگاهی دارند.»

حضور گرویس در این اردو باعث شد تا سرمربیان آینده انگلیس نیز از همین روش استفاده کنند.

مارک سمپسون که تیم ملی زنان انگلیس را در جام جهانی ۲۰۱۵ به مقام سوم رساند و فیل نویل که در سال ۲۰۱۹ تیم ملی را به سومین نیمه نهایی متوالی در یک تورنمنت بزرگ رساند، هر دو از روانشناسی برای کمک به بازیکنان که تحت فشار مسابقات بزرگ بودند، استفاده کردند.

برای مثال، انگلیس که ۴۳ رتبه بالاتر از حریفش کامرون در مرحله یک هشتم نهایی جام جهانی ۲۰۱۹ فرانسه قرار داشت، شانس زیادی برای خود قائل بود و در نهایت نیز توانست با نتیجه ۰-۳ پیروز شود. اما این دیدار برخلاف نتیجه آن، چندان بازی آسانی برای آنها نبود.